De onvervangbare rol van ouderen in het gemeenschapsleven
Een verklaring van de Bahá''i Internationale Gemeenschap op de conferentie over het heden en de toekomst van het Europese ouderenbeleid*
BRUSSEL— 29 november 2023
De ontwikkeling van een nieuwe Europese strategie voor ouderen is een kans om de talloze manieren te erkennen waarop ouderen blijven bijdragen aan hun samenlevingen en om kernconcepten en -benaderingen te identificeren die hun vermogen om dit te doen verder kunnen vergroten. Door de strategie op deze manier te kaderen, wordt ervoor gezorgd dat het verhaal rond vergrijzende samenlevingen verder gaat dan de conceptualisering van ouderen als een last voor gespannen pensioen- en gezondheidszorgsystemen.
Bovendien moet de strategie , hoewel het belangrijk terugkerende thema van het overwinnen van eenzaamheid en maatschappelijk isolement onder ouderen moet worden aangepakt, ook erkennen dat samenlevingen grote behoefte hebben aan de rijkdom van kennis, ervaring en wijsheid van oudere generaties – naast jongere – om constructieve paden voorwaarts te plaveien in het licht van toenemende maatschappelijke uitdagingen.
Het bevorderen van een sterk patroon van gemeenschapsleven op lokaal niveau
Om bovenstaande overwegingen aan te pakken, is de ontwikkeling van levendige patronen van gemeenschapsleven en een heroverweging van culturele concepten van wie we zijn als samenleving en hoe we met elkaar om zouden moeten gaan.
Bij het beantwoorden van de vraag wie we zijn, zou er meer aandacht moet worden besteed aan de gemeenschap als een entiteit op zichzelf – naast het individu en de instellingen van de samenleving – en aan haar rol in het koesteren van een gevoel van betekenisvolle verbinding en erbij horen.
Het bevorderen van zinvolle relaties
Een cruciaal onderdeel van het versterken van patronen van gemeenschapsleven zijn betekenisvolle banden tussen individuen en families. Waar deze kunnen worden gesmeed, ouderen – samen met hun buren – zich een integraal onderdeel voelen van een netwerk van wederzijdse steun en wederkerigheid, waar ze niet alleen iemand hebben om op te vertrouwen, maar ook weten dat anderen van hen afhankelijk zijn. Deze visie gaat verder dan het creëren van een industrie van professionele zorg, hoe belangrijk dit ook mag zijn, om te overwegen hoe een cultuur van zorg voor anderen verweven kan worden in de structuur van de samenleving. De strategie zou bijvoorbeeld kunnen nadenken over hoe instellingen zoals gemeenten, scholen, religieuze instellingen, gemeenschapscentra, kunstorganisaties of gezondheidsbevorderingsorganisaties bestaande ontmoetingen tussen bewoners kunnen bevorderen of aanboren en processen kunnen creëren waarin ze op zinvolle manieren kunnen samenwerken voor de verbetering van hun gemeenschappen die ze zelf identificeren.
1.
De nieuwe strategie biedt Europa de kans om de structuur van de Europese samenleving te heroverwegen […] en kanalen te bieden waarlangs de aangeboren wens van mensen van alle leeftijden om op zinvolle wijze bij te dragen aan hun samenleving, in de praktijk tot uitdrukking kan vinden.
Versterking van de intergenerationele samenwerking
Een bloeiende gemeenschap is ook een gemeenschap die intergenerationeel van aard is en vermijdt om oudere bevolkingsgroepen te behandelen als een groep die losstaat van de rest van de samenleving. Enerzijds moet een samenleving die elk individu omarmt, ongeacht hun leeftijd of andere factoren, gebaseerd zijn op de overtuiging dat elke generatie kan bijdragen aan het welzijn en de vooruitgang van iedereen. Anderzijds is er een grote diversiteit aan omstandigheden onder de individuen die als ‘ouder’ zouden worden beschouwd, en als zodanig ze niet als een homogene groep kunnen worden behandeld.
Er moet daarom worden nagedacht over hoe intergenerationele banden in de hele samenleving kunnen worden versterkt, te beginnen bij de basis van het gemeenschapsleven.
Hoe kunnen ouderen bijvoorbeeld een bron van ervaring en wijsheid zijn voor jongere generaties? Hoe kunnen kinderen en jongeren van dienst zijn aan ouderen? Hoe kunnen ruimtes worden gecreëerd die verbindingen tussen verschillende generaties bevorderen?
Ouderen zien als hoofdrolspelers in het gemeenschapsleven
Een gevoel van eenzaamheid en isolement kan ontstaan als iemand niet langer als belangrijk wordt beschouwd, als iets waardevols hebben om bij te dragen aan anderen, alsof het productieve deel van het leven nu voorbij is. En toch verdwijnt de wens om zinvol bij te dragen aan de maatschappij, om een doel te hebben dat verder gaat dan je eigen behoeften, niet omdat je de pensioengerechtigde leeftijd hebt bereikt. Het verbreden van een conceptualisering van wat het betekent om bij te dragen aan de maatschappij – verder dan dit eng toe te schrijven aan betaalde arbeid – is dus fundamenteel om ouderen te waarderen als protagonisten van het gemeenschapsleven.
Vanuit dit perspectief is het weliswaar van cruciaal belang om te voldoen aan de specifieke behoeften van ouderen op het gebied van zorg, middelen en gezondheid, echter het is belangrijk om hen niet te reduceren tot deze behoeften.
Zelfs in het aangezicht van fysieke beperkingen, dragen oudere leden van de samenleving op talloze manieren bij aan hun gemeenschappen. Bovendien verbetert voortdurende fysieke en mentale activiteit niet allen de gezondheid en het welzijn, het zorgt er ook voor dat de rijkdom aan kennis en ervaring die deze bevolkingsgroep in de loop van hun leven heeft verzameld, aangewend kan worden voor het algemeen belang.
Conclusie
Er is behoefte aan gesprekken, op alle niveaus van de samenleving, over wat het concept van “gemeenschap” inhoudt en hoe het op grassroots-niveau kan worden opgebouwd.
Zulke gesprekken zouden inclusief moeten zijn en verrijkt met een diversiteit aan standpunten, waarbij inzichten worden verkregen van de vele bevolkingsgroepen die Europa tot hun thuis hebben gemaakt en wiens perspectieven van onschatbare waarde zullen zijn bij het aanpakken van deze fundamentele vraag.
2. Een lange levensverwachting is een kracht van de Europese samenleving, dankzij vooruitgang in materiële welvaart. Naast deze materiële vooruitgang is de nieuwe strategie een kans voor Europa om de structuur van de Europese samenleving te heroverwegen, om de grondoorzaken aan te pakken die isolatie en eenzaamheid onderbouwen, zoals ze zich in alle segmenten van de samenleving manifesteren, en om kanalen te bieden waardoor het aangeboren verlangen van mensen van alle leeftijden om op een zinvolle manier bij te dragen aan hun samenleving, praktische uitdrukking kan vinden.
* ongeautoriseerde vertaling door Ben Burrekers
voor de oorspronkelijke versie kijk hier
